Solo di mainta riba kunuku, vários kareda di bonch’i kunuku ku ta move suavemente den bientu, holó di tera muhá. Un empleado di LVV ku dos man ta hisa un kaha yen di yuka fresku. Tur loke tin riba e pida tera akí ta destiná pa hende ku tin hopi mester di dje.
Riba un tereno di tres hektar e departamento di Agrikultura, Krio di Bestia i Piskamentu (LVV) ta kultivá kuminda sostenibel pa banko di kuminda. Tin bèrdura manera yambo, berehèin, promentòn, batata dushi i yuka. Banda di esaki tin dos tereno grandi ku huntu ta kontené palu di fruta manera mango, sòrsaka, tamarein, mespel, koko i karambola (starfruit). Entretantu tur siman nan ta entregá banana i bakoba.
Pa evitá pèrdida, nan ta traha ‘greenhouse’ riba e palunan di fruta. Di e manera ei nan ta sòru pa niun para no yega serka. I pa tene buriku i kabritu pafó, tin un kurá sólido rònt di e tereno. Den e ‘greenhouse’ tin mainshi chikitu. Ora ku nan kosechá, nan ta mula e mainshi pa haña hariña di mainshi chikí pa e banko di kuminda.
Na Boneiru kuminda saludabel no ta algu ku bo ta haña di mes. Hopi hende ta pasa problema pa pone produkto fresku riba mesa tur dia. E proyekto akí ta sòru pa mas famia haña akseso na kuminda nutritivo di propio suela, entregá gratuitamente via banko di kuminda.
Na mes momentu nos ta edifikando algu mas grandi: siguridat di kuminda riba término largu. Pa medio di kultivá riba nos propio suela, Boneiru ta bira ménos dependiente di importashon. I asina ta surgi espasio pa konosementu lokal, profeshonalidat i agrikultura ku ta resiliente pa futuro. “Nos no ta solamente hasi hende kontentu ku kuminda,” segun Maurice di LVV, “pero tambe ku e pensamentu ku ta akí na nos isla mes nos a kultiv’é. Esaki ta hasi nan orguyoso.”
Banda di riba tereno habrí, LVV ta traha den ‘greenhouse’ tambe riba kultivo di mainshi chikí. Na aire liber paranan lo kome tur e mainshi, promé ku e por hecha. Pero den ‘greenhouse’ sí nan ta logra i nan por kosechá e mainshi i mul’é pa e bira hariña.
Na e momentu akí LVV mes ta enkargá ku e produkshon. Pero den futuro un empresario lokal ta tuma esaki over. E ora ei LVV ta enfoká kompletamente riba kompartimentu di konosementu: duna treinen, ofresé guia, i yuda produktornan di kuminda pa kuminsá ku nan propio kultivo. Di e manera akí ta surgi un movementu edukativo, ku kunuku komo ‘klas di skol’.
Impakto na nos isla
Tur siman sentenáres di kilo di bèrdura i fruta ta bai banko di kuminda. Esaki no solamente ta yena hopi stoma, pero e ta kambia bida di hende tambe.
Dependensia di importashon ta bira ménos. Naturalesa ta haña espasio pa rekuperá. Ta usa suela atrobe pa loke e ta destiná: alimentá hende. Produkshon lokal ta nifiká tambe ménos transporte i pues ménos emishon. I kisas e kos di mas importante: riba e tres hektarnan akí ta krese un kultura di kompartí, di siña i di kuida otro. Ku naturalesa komo aliado.